این مقاله نتایج اولیه‌ی پژوهش درباره‌ی یک کلاه‌خود آهنی را معرفی می‌کند که در سال ۲۰۲۲ در گورستان تپه‌ای یوواناگ، واقع در حوضه‌ی رودخانه‌ی ویچگدا در جمهوری کومی، کشف شده است. این گورستان به مجموعه‌ی گورستان‌های نوع وسلیانسکی اول تعلق دارد که توسط مهاجرانی با فرهنگ نظامی پیشرفته ایجاد شده است. ویژگی متمایز این گورستان‌ها، سنت ساخت تپه‌های خاکی بر روی قبرها بوده است. چنین گورهایی بازتابی از مرحله‌ی پایانی دوره‌ی مهاجرت بزرگ اقوام در شمال‌شرق اروپا، طی قرون پنجم تا هفتم میلادی، محسوب می‌شوند.

کلاه‌خود یافته‌شده از نوع «باند‌هلم» (بر اساس طبقه‌بندی چ. میکس) است و نمونه‌ای منحصربه‌فرد در این منطقه به شمار می‌رود، به‌گونه‌ای که در مناطق مجاور نیز مشابهی از آن یافت نشده است. بر اساس مطالعات معدنی و زمین‌شیمیایی، این کلاه‌خود از آهنی با ریز‌درون‌دادهایی از آلومینیوم طبیعی و مواد کربنی لیگنیتی ساخته شده است. روکش‌های کلاه‌خود از جنس برنج بوده و شامل ترکیباتی از آلیاژهای سرب-مس-روی و مس است. شکل کشیده‌ی آن و تزئینات نیم‌کروی برنجی، شباهت زیادی به کلاه‌خودهای دوره‌ی ساسانی در ایران دارد.

از نظر جغرافیایی، نزدیک‌ترین نمونه‌ی مشابه به این یافته، کلاه‌خود «باند‌هلم» کشف‌شده در کاوش‌های غیرقانونی نزدیک روستای تزاریتسینو در منطقه‌ی ریازان روسیه است. تاریخ‌گذاری اولیه‌ی این کلاه‌خود از گورستان تپه‌ای یوواناگ، آن را متعلق به اواخر قرن چهارم تا پنجم میلادی می‌داند.

پیوند خبر: