خبرنامهٔ ایران باستان

بخش دوم همایش دو چهره میتراییسم، دانشگاه ساپینزا رم، ایتالیا

Domenico Agostini. Mithra nell’apocalisse iranica.

ارائه اول توسط دومِنیکو آگوستینی صورت گرفت که با عنوان میترا در آخرالزمان ایرانی بوده است. در این ارائه به سختی تحلیل و شناخت میتراییسم و خاستگاه شرقی و یا غربی آن اشاره گردید. ریشه نام مهر یا میترا که در تفکرات زرتشتی نامی از خدای میترا درهزاره اول پیش از میلاد تا 600 پیش از میلاد دیده شده است. یعنی از تمدن هخامنشی تا بعد از میلادی مسیح یعنی دوران ساسانیان ادامه دار بوده است. در این نشست به متون مرتبت با میتراییسم که از دوران ساسانیان باقی مانده اشاره شد. همچنین به صورت تخصصی به بندهایی از متون مذهبی‌ای چون بندهشن و ارتباط بین خدای میترا، سروش و رَشن پرداخته شد. مسئله بعدی اشارات باقی مانده از مِهر یشت و مینوی خِرَد بوده است.

Marco Bais. Reminisceze mitraiche negli scritti di Nerses Snohali (XII sec.).

ارائه دوم توسط مارکو بایز، با عنوان خاطرات میترا در نوشته‌های نِرسه اسنوآلی بوده است. ابتدا به منابع باستانی و تاریخی و اشارات آن‌ها به میترا و زایش خدای میترا از سنگ پرداخته شد و در ادامه به متون باقی مانده در کتیبه‌های ارمنستانی پرداخته شد که واژگان مشترک و مشابهی با خدای زاده شده از سنگ یافت شده که مورد توجه قرار گرفتند. توجه به سروده‌های باقی مانده که در مورد زایش از سنگ صحبت می‌شده است، یکی از موارد این ارائه بوده است. واژه‌ای مشابه در ادبیات ارمنی، با نام شاراکان Sharakan وجود داشته که به وجود زایش از کوه و صخره می‌پرداخته است.تمرکز بیشتر دکتر بایز بر روی تفکرات راسل  بر روی خواستگاه میتراییسم و زایش خدای میترا بوده است.

Carlo Giovanni Cereti. Tra India e Iran: Qualche nota su Mitra nei Veda e nell’Avesta.

ارائه سوم توسط کارلو چِرتی انجام شد. با عنوان میتراییسم بین هند و ایران که به متون وِدا و اوستا پرداخته شد. در این ارائه به ارتباط مستقیم خدای میترا با خورشید، نور، کیهان، صور فلکی، دوگانگی معروف در تفکر دینی ایرانی یعنی خیر و شر و اهریمن و اهورامزدا پرداخته شد که نقش خدای میترا بر روی آثار باستان‌شناسی باقی مانده به مانند مهر‌ها و یا ظروف دیده شده است. در این نشست به ارتباط میترا و خورشید و میترا و کوه در مهر یشت پرداخته شد و پیمانی که بین این دو اسطوره برقرار شده بوده است. اشاره به واژگان و معانی نام میترا در فرهنگ هندی و ایرانی، که یکی از تعاریف مهم پیمان و عهد بوده است.


Gianfilippo Terribili. Ascesa dell’anima e apotesi celeste nel segno di Mithra. Contesto iranico e area di contatto.

ارائه چهارم و پایانی، توسط جان فیلیپپو تِریبیلی، با عنوان برگشت روح و آپتوئزر آسمانی در نماد و اشارۀ میترا در متون ایرانی بوده است. ابتدا به منابعی چون پورفیری، اوریجنه و ژولیان پرداخته شد. همچنین به نام میترا و هلیوس در پاپیروس یونانی باقی مانده که به مانند دعا بوده اشاره شد و بعد به طور کامل به مهریشت و کلمات کلیدی مرتبط به شخصیت خدای میترا و اعمال و کرده‌هایش پرداختند. در این ارائه به خواستگاه میترا از کوه هرا یا همان البرز پرداخته شد. سپس به داده‌های مینوی خرد، و متون پهلوی باقی مانده از دوران ساسانی و اواخر ساسانی پرداختند. یکی از نکات مهم ارتباط بین زمین و آسمان و روح آدمی در تفکر میتراییسم بوده است که به هفت قاره، عناصر آبی، عناصر زمینی، کوه کیهانی یا همان کوه هِرا پرداخته شد. ارتباط دیگر، روابط کیهانی بین ستاره، ماه و خورشید با میتراییسم بوده است که در دنیای میتراییسم رومی نیز همه این عناصر به صورت واضح در نقوش و آثار باقی مانده دیگر نمایان است.

محمد کشاورز دیوکلایی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *